जेठमा बढेपनि समग्रमा घरजग्गा कारोबार आधाले घट्यो, एघार महीनामा ३३ अर्बको कारोबार

अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को एघार महीनाको तुलनामा चालु आव २०७९/८० को सोही अवधिमा घरजग्गाको कारोबार आधा बढीले घटेको छ । भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागका अनुसार चालु आवको जेठ महीना (जेठ) सम्ममा ४ लाख १८ हजार ८२७ वटा घरजग्गा खरिद बिक्री हुँदा ३२ अर्ब ९५ करोड १९ लाख ५३ हजार रुपैयाँ बराबरको कारोबार भएको हो ।

गत आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को सोही अवधि (एघार महीना) मा ६ लाख ९८ हजार बढी घर किनबेच हुँदा ६९ अर्ब ५५ करोड रुपैयाँ बराबरको घरजग्गा कारोबार भएको थियो । गत आवको तुलनामा घरजग्गाको कारोबार ३६ अर्ब ५९ करोड ८१ लाख रुपैयाँ अर्थात ५२.६२ प्रतिशतले घटेको हो । गत आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को बाह्र महीनामा ७ लाख ४५ हजार युनिट घरजग्गा किनबेच हुँदा ७५ अर्ब ६६ करोड राजश्व संकलन गरेको भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागको तथ्याङ्क छ । अघिल्लो आव २०७७/७८ मा ५० अर्ब ९८ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको थियो ।

सरकारले जग्गा वर्गीकरण गर्न नसक्दा त्यसको प्रभाव घरजग्गा व्यवसायमा देखिएको हो । जग्गाको कित्ताकाट गर्न नपाउँदा किनबेचसँगै कारोबार सुस्ताएको हो । घरजग्गाको बजारमा यो वर्ष गहिरो निराशा छाउनुमा पछाडि नेपाल राष्ट्र बैंकले ऋण लिएर घरजग्गा जस्ता क्षेत्रमा जाने रकमलाई रोक्न लिएको बाध्यकारी नीति पनि प्रमुख कारण हो । यसले कारोबार र सरकारले प्राप्त गर्ने राजश्व दुबै घटेको हो ।

बैंकिङ प्रणालीमा देखिएको तरलता अभावका कारण बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट धेरै समय सहज रुपमा ऋण पाउने अवस्था रहेन । जसको कारण गत आवको अन्त्यदेखि घरजग्गा किनबेच घटेको थियाे । सरकारले वैशाखको पहिलो साता नै भू–उपयोग नियमावलीमा लचकता सहितको संशोधन गर्दै कित्ताकाट खुलाउने र बजेट मार्फत कित्ताकाट खुला गर्ने घोषणा गरेको छ । यद्यपी घरजग्गा लगानीकर्ताको मनोबल बढेपनि नीति कार्यान्वयनमा नआइसकेको हुँदा बजारमा निराशा भने कायम नै छ ।

गत आर्थिक वर्षदेखि चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरू लगानीयोग्य रकम अभावसँग जुध्दै आएका थिए । वित्तीय बजारमा देखिएको अप्ठ्यारो तथा नियामकको कडाइका कारण घरजग्गाको कारोबारमा असर पुगेको छ । चालु पुँजी कर्जाका नाममा बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट ऋण लिएर घरजग्गा जस्ता क्षेत्रमा जाने रकमलाई रोक्न केन्द्रीय बैंकले बाध्यकारी नीति बनाएपछि यो क्षेत्रमा प्रवाह हुने रकमको स्रोत सुक्न पुगेको थियो । पछिल्ला महीनामा बैंकहरुमा लगानीयोग्य रकम बढे पनि घरजग्गा क्षेत्रमा ऋणका रूपमा विस्तार हुन सकेको छैन ।

चालु पुँजी कर्जाका रूपमा ऋण लिएर व्यवसायीले ठूलो रकम घरजग्गा क्षेत्रमा लगानी गर्ने गरेकोमा कित्ताकाट रोक्का हुँदा चालु आवमा यो क्षेत्रमा कारोबार शिथिलभएको हो । घरजग्गा बिक्री भएर बजार चलायमान हुने प्रक्रिया रोकिँदा घरजग्गाको मूल्य पनि ओरालो लाग्न पुगेको छ ।

घरजग्गा कारोबार बढेसँगै जेठमा सरकारले उठायो पौने चार अर्ब राजश्व

भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्रालयको प्रस्तावमा मन्त्रिपरिषद्ले जग्गा कित्ताकाट सहज गर्ने निर्णय गरेसँगै त्यसको सकारात्मक असर घरजग्गा कारोबार र सरकारी राजस्व संकलनमा देखिएको छ । सरकारले २०८० जेठ महिनामा ५५ हजार ६९ वटा घरजग्गाको किनबेच भई लिखत पारित हुँदा ३ अर्ब ७५ करोड ६० लाख १ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको छ । यो अघिल्लो महीनाको तुलनामा ६ करोड ९९ लाख ९ हजार रुपैयाँ धेरै हो ।

बैशाखमा ४२ हजार ४६१ घरजग्गा किनबेच हुँदा ३ अर्ब ६८ करोड ६० लाख ९२ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको थियो । बैशाखको तुलनामा जेठमा १२ हजार ६०८ वटा धेरै घरजग्गा किनबेच भएको तथ्याङ्क छ । चैतको तुलनामा बैशाखमा ६ हजार ६८९ वटा कम लिखत पारित हुँदा सरकारले प्राप्त गर्ने राजश्व पनि बैशाखमा ८२ करोड ६६ लाख ७ हजार रुपैयाँले घटेको थियो । चैतमा ४९ हजार १५० लिखत पारित हुँदा सरकारले ४ अर्ब ५१ करोड २६ लाख ९९ हजार रुपैयाँ राजश्व संकलन गरेको थियो ।

मुख्य सहर बाहेक अन्य क्षेत्रमा घरजग्गा बढी कारोबार हुँदा कारोबार संख्या वृद्धिको तुलनामा राजस्व संकलनमा वृद्धि भने अपेक्षित रुपमा कम देखिएको विभागले जनाएको छ । रेमिट्यान्स आप्रवाहमा भएको सुधार बैंकिङ प्रणालीमा देखिएको तरलता संकट कम हुँदै गएर ब्याजदर घट्न थाल्दा कित्ताकाट रोकावट भए पनि जेठमा चालु आर्थिक वर्षकै धेरै घरजग्गाको कित्ताकाट भएको छ । जेठमा ४७ हजार ५५९ वटा जग्गा कित्ताकाट भई १ लाख ८ हजार ३०२ कित्ता कायम भएको छ । यो हालसम्मकै उच्च हो । वैशाखमा ३१ हजार ६९४ जग्गा वर्गीकरण भई ७० हजार ६१७ कित्ता कायम भएको थियो । राष्ट्र बैंकका अनुसार पछिल्लो समय मासिक एक खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी रेमिट्यान्स नेपाल भित्रँदै आएको छ । बैशाखमा मात्रै १ खर्ब १ अर्ब ७९ करोड रेमिट्यान्स आप्रवाह भएको तथ्याङ्क छ । चालु आवको दश महीनामा कुल १० खर्ब ५ अर्ब १८ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स आप्रवाह भएको छ ।

सरकारले गत वैशाख ५ गते भू–उपयोग सम्बन्धि नियमावलीमा पहिलो संशोधन स्वीकृत गर्दै जग्गाको कित्ताकाट सहज बनाउने निर्णय गरेको थियो भने बजेट मार्फत कित्ताकाट खुला गर्ने घोषणा गरेको थियो । कित्ताकाट सहज बनाउने निर्णय कार्यान्वयनमा आइसकेको नभएपनि सरकारको निर्णयले कारोबार चलायमान देखिएको हो । अर्कोतर्फ नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले पनि मौद्रिक नीति मार्फत घरजग्गा क्षेत्रमा केही खुकुलो नीति अंगाल्ने बताएपछि घरजग्गा व्यवसायीहरुको सक्रियता बढेसँगै कारोबार र राजश्व दुबैमा सुधार देखिएको हो ।

जेठमा रजिष्ट्रेशन दस्तुर वापत मात्रै २ अर्ब ४२ करोड संकलन

भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागका अनुसार जेठमा पौने ४ अर्ब राजस्व संकलन हुँदा रजिष्ट्रेशन दस्तुरवापत २ अर्ब ४२ करोड २६ लाख २१ हजार रुपैयाँ, पुँजीगत लाभकरवापत १ अर्ब २८ करोड ८ लाख ८४ हजार रुपैयाँ, सेवा कर वाापत २८ करोड रुपैयाँ, बागमतीबाट ९ करोड ८४ लाख ९१ हजार रुपैयाँ र मुख्यमन्त्री स्वच्छता अभियान कोष शुल्क वापत ३ करोड ७७ लाख ६१ हजार रुपैयाँ संकलन गरेको छ । यस अवधिमा जेठमा सरकारले ३६ करोड ९८ लाख ८५ हजार रुपैयाँ छुट दिएको छ ।

विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्क अनुसार जेठमा ४ हजार ७१९ वटा घरजग्गा नामसारी, ७ हजार ५१८ वटा संशोधन, ४० हजार ५४९ वटा रोक्का र ३० हजार ८०९ वटा फुकुवा र २९ वटा अपर्टामेन्ट जेठमा बिक्री भएका छन् । वैशाखमा उपत्यकामा रहेका ९ वटा मालपोत कार्यालयहरुबाट ३ हजार ६८३ वटा घरजग्गा किनबेच भएकोमा जेठमा १ हजार ५२ वटाले बढेर ४ हजार ७३५ वटा घर किनबेच भएका छन् ।

राजस्व संकलनमा उपत्यकामा हुने घरजग्गाको योगदान उच्च

राजस्व संकलनमा उपत्यकामा हुने घरजग्गाको योगदान उच्च रहेको छ । उपत्यकामा घरजग्गा कारोबार कम भएपनि जग्गाको मूल्य उच्च हुँदा राजस्व संकलनमा ठूलो योगदान देखिएको हो । जेठमा लगनखेल ललितपुर मालपोत कार्यालयबाट राजस्व संकलन भएको छ । उक्त मालपोत कार्यालयबाट ३१ करोड ४६ लाख ३७ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको छ ।

यसैगरी भक्तपुर मालपोत कार्यालयबाट २३ करोड ४६ लाख ४३ हजार रुपैया, कलंकीबाट २१ करोड ५२ लाख १७ हजार रुपैयाँ, मालपोत कार्यालय चावहिलबाट २० करोड ३० लाख ८२ हजार रुपैयाँ, डिल्लीबजारबाट १९ करोड ८५ लाख ५ हजार रुपैयाँ राजश्व संकलन भएको छ । यस्तै चितवनबाट १५ करोड ९७ लाख १७ लाख रुपैयाँ, कास्कीबाट १४ करोड १२ लाख ४० हजार रुपैयाँ र मालपोत कार्यालय इनरुवा सुनसरीबाट ११ करोड ५४ लाख ११ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको छ ।

? समग्र अर्थतन्त्र र सेयर बजारको नियमित अपडेटका लागि हाम्रो फेसबुक पेजका साथै ट्वीटर र युट्युबमा हामीलाई फलो गर्न सक्नुहुन्छ  ।